Làm thế nào để đặt tâm trí vào trạng thái dòng chảy

>>> "a state of flow"

Làm thể nào để một người làm việc trong những lĩnh vực dùng nhiều tri thức (knowledge - intensive) có thể duy trì một khả năng tập trung tư duy với hiệu suất và cường độ cao, là câu hỏi thú vị mà tôi có dịp tìm hiểu trong những năm gần đây. Khá nhiều lý thuyết đề cập đến việc này, nhưng tôi giới thiệu "Lý thuyết dòng chảy " (theory of flow) của Csíkszentmihályi Mihály [ˈt͡ʃiːksɛntmihaːji ˈmihaːj]), vì nó giải thích khá tốt cho lĩnh vực y khoa mà tôi có dịp quan sát được trong thời gian gần đây.

 

Hãy hình dung khi một bác sĩ ngoại khoa tập trung hoàn toàn tâm trí (và cả cơ thể) vào một ca mổ phức tạp kéo dài có thể lên đến 12 giờ liên tục. Trong suốt quá trình này tâm trí người bác sĩ này gần như tập trung tuyệt đối vào xử lý các tình huống của ca mổ, không nghĩ đến bất cứ thứ gì khác, ngay cả cảm giác đói. Tập trung với toàn bộ năng lượng, toàn bộ sức lực và cảm thấy một sự hứng thú cao độ trong suốt quá trình tập trung này. ĐÓ LÀ TRẠNG THÁI DÒNG CHẢY "STATE OF FLOW" của tâm trí con người.

 

Csíkszentmihályi đã quan sát trạng thái dòng chảy nhiều năm, làm nhiều thực nghiệm và đưa ra kết luận rằng: hiệu quả làm việc sẽ đạt cao nhất khi tâm trí con người duy trì được thường xuyên ở trạng thái dòng chảy. Và đặc biệt khi đạt đến trạng thái dòng chảy là lúc con người chúng ta trải nghiệm được trọn vẹn nhất khái niệm HẠNH PHÚC.

 

Mô tả về trải nghiệm Hạnh phúc của Csíkszentmihályi khá thú vị đúng không. Đó là lý do vì sao tôi là một tín đồ của ông - người đã gầy dựng trường phái tâm lý học tích cực (positive psychology).

 

Khái niệm trạng thái dòng chảy của Csíkszentmihályi là không mới. Nếu ai thích tiểu thuyết võ hiệp Kim Dung, "cảnh giới tối cao" xuất hiện khi một hiệp khách luyện đến tuyệt đỉnh công cụ, thân tâm hợp nhất, và sẽ phát huy sức một mạnh vô biên. Như khi Trương Vô Kỵ luyện đến tầng thứ 7 của Càn Khôn Đại Nã Di hay Dương Quá với Ám Nhiên Tiêu Hồn chưởng.

 

Tuy nhiên làm sao để có được và duy trì được trạng thái dòng chảy mới là đóng góp quan trọng của Csíkszentmihályi. Theo ông, trạng thái dòng chảy chỉ có được khi ta đạt được hai thứ cùng lúc đó là sự thách thức trong công việc và một năng lực đủ để kiểm soát thách thức đó (vùng số 8 trên hình). Nếu hai thứ này không đạt cùng lúc thì ta không có được trạng thái dòng chảy.

 

>> > Hàm ý cho sự tự nhận thức của bản thân - self awareness

 

 

Trong cuộc sống mỗi người ta thường rơi vào các vùng (1) (2) (3) (4) (5) (6) (7), nó dao động xung quanh các vị trí đó. Lúc ta cảm thấy lo âu buồn bực, lúc ta cảm thấy nhàm chán, thỉnh thoảng ta cảm thấy tự tin, hứng thú, kiểm soát được mọi chuyện...Cuộc sống, công việc càng phức tạp, sự dao động diễn ra liên tục và không ít lần nó làm ta chao đảo, mất phương hướng. Do đó bản lĩnh đầu tiên của con người là phải tự biết được một cách rỏ ràng tâm trạng của mình (self awareness), từ đó mới tự biết cách vượt qua nó (self control), để cuối cùng là đạt được sự tự tin (self confident).

 

Nếu tự cảm nhận ta đang rơi vào vùng (1) (2) (3), đó là lúc bạn biết bạn cần phải trao dồi thêm kiến thức và kỹ năng - bồi tụ thêm cho năng lực của mình.

Còn rơi vào vùng (4) (5) (6) (7) , đó là lúc ta cần có 1 công việc thách thức hơn.

 

Hãy trình bày một cách thẳng thắn điều đó với sếp của mình.

>>> Hàm ý cho việc rèn luyện một khả năng quan trọng trong năng lực lãnh đạo (leadership): khả năng ảnh hưởng (influence) đến người khác.

 

Năng lực lãnh đạo là khả năng làm cho cấp dưới toàn tâm toàn ý, hết lòng cho công việc. Lãnh đạo không có nghĩa là ra những chỉ tiêu, gia tăng những áp lực và ngồi đó chờ kết quả, cuối cùng là khen thưởng hoặc xử phạt. Việc người lãnh đạo cần làm hơn nữa là quan sát xem cấp dưới mình đang rơi vào vùng nào trong hình và đưa họ đến trạng thái dòng chảy. Người lãnh đạo như vậy mới thu phục được nhân tâm. Từ đó dẫn dắt tổ chức phát triển.

 

Việc quan sát này không quá khó.

 

Nếu nhân viên của ta rơi vào vùng (1) (2) (3) nghĩa là họ cần được tạo điều kiện hoặc cần được khuyến khích để học thêm, có thêm kiến thức và kỹ năng.

Còn rơi vào vùng (4) (5) (6) (7), đó là lúc ta cần tạo ra thêm những công việc thách thức hơn cho họ. Lưu ý, công việc thách thức hơn không đồng nghĩa với vị trí công việc cao hơn. Nhiều lãnh đạo đánh đồng việc này, hoặc nhận định sai (không phải ai cũng muốn làm lãnh đạo), đã tạo ra một môi trường làm việc đầy xung đột và thù địch. Gia tăng sự phức tạp cho chính trị nội bộ. Gián tiếp làm suy yếu tổ chức.

 

>>> Cuối cùng, kính chúc anh chị một năm mới thường xuyên đạt đến trạng thái dòng chảy, và trải nghiệm được trọn vẹn nhất khái niệm HẠNH PHÚC.

 

Trân trọng,