Yếu tố con người trong việc đảm bảo chất lượng điều trị

Ra khỏi phòng hội chẩn, ông anh tôi chếnh choáng. Bởi tất cả các giáo sư Pháp và các bác sĩ chẩn đoán anh bị thoái hóa khớp háng rất nặng, có chỉ định phẫu thuật thay khớp háng bên phải. Đang tập tễnh ra về với đôi nạng gỗ trên hành lang bệnh viện, chợt anh được vỗ vai, thì ra là giáo sư Võ Thành Phụng. 

 

Ông nói nhỏ nhẹ: nếu anh muốn không phẫu thuật thì theo tôi. Anh được giáo sư cho toa thuốc (rẻ tiền thôi), chỉ chế độ ăn uống, chế độ sinh hoạt vợ chồng. Sau hơn một năm, anh hết đau, đứng lên ngồi xuống được thoải mái, đi đứng bình thường không dùng nạng hay gậy gì nữa. Chất lượng điều trị trên cả tuyệt vời!

 

Cháu gái học lớp 5 than đau bụng hoài, mẹ cháu lo lắng hỏi tôi. Xem qua, tôi nói rằng chẳng sao cả, cho cháu ăn chế độ nhiều chất xơ, uống nhiều nước và.. vui chơi với các bạn. Một tháng sau gặp lại tôi, chị cười: “em cũng hay đấy, sau khi nghe em nói cháu vẫn còn đau, chị đưa cháu đến phòng mạch giáo sư Lương Phán khám kiểm tra..”. “Rồi thầy cho thuốc gì vậy?” tôi tò mò hỏi cắt ngang vì cảm giác bà này nói xỏ mình. “Không, bác sĩ nói rằng cháu đau bụng tâm lý học trò, chỉ nói chuyện với con gái chị 5 phút, không toa điều trị gì cả. cháu hết đau bụng từ hai tuần nay”. Thầy Lương Phán tôi có nghe tên mà chưa một lần gặp mặt trực tiếp. Bà chị nói rằng ông rất nhân từ, khám chữa bệnh lấy tiền rẻ bèo (nửa tô phở hồi đó), toa thuốc toàn thuốc nội nên cũng rẻ luôn. Nhưng chị và rất nhiều người bám lấy nhờ đến ông vì ông quá mát tay, cho thuốc là hết bệnh. Khi viết bài này, dò trên mạng tìm tên Thầy, tôi được biết bác sĩ Đỗ Hồng Ngọc cũng từng được ông cho toa.. ăn ổ bánh mì buổi sáng để trị đau bao tử .

 

Trong cái thời buổi người ta vật vã vì đồng tiền, có nhiều người bậc thầy bác sĩ y khoa mát tay và nhân hậu. Chất lượng chẩn đoán và điều trị của họ trên cả tuyệt vời.

 

Ngược lại, năm 2015, tay bác sĩ Farid Fata ở bang Michigan nhận án 45 năm tù vì tội lừa dối đẩy 553 bệnh nhân không ung thư thành bệnh nhân ung thư, để lấy 17,6 triệu dolla từ các hãng bảo hiểm. Tòa nhận định với tay bác sĩ này thì "patients were not people. They were profit centers". 

 

Tội nghiệp những người bệnh, họ bị đầu độc bởi hóa trị, lãnh nguy hiểm của việc chiếu xạ, tra tấn về mặt tinh thần vì lo sợ căn bệnh, điêu đứng về mặt đời sống tình cảm cũng như kinh tế gia đình.Có ông còn bị cắt béng mất hai hòn trứng quý giá một cách oan uổng. Y khoa là thế đấy, thuốc men và phương tiện điều trị hiện đại, chính xác, đắt tiền trở thành phương tiện hại người nếu chẩn đoán hữu ý hay vô tình sai đi. Khi đó, chất lượng điều trị là âm vô cực.

 

Điếc không sợ súng, nhiều khi biết sợ súng tránh được tai họa. Người bác sĩ “ điếc” khi học hành không được đến nơi đến chốn, càng ít học hỏi nghiên cứu thì “điếc” càng nặng. Khi “điếc” người ta không biết được những khâu nào, giai đoạn nào của quá trình điều trị là có nguy cơ nguy hiểm cao, cần cảnh giác thận trọng để phòng tránh nguy cơ ấy. Từ đó dẫn đến, bác sĩ “điếc” chủ quan dại dột hành động vô nguyên tắc, quy trình điều trị bị phá vỡ. Sẽ không có vụ 8 bệnh nhân chết oan uổng – chất lượng điều trị âm vô cực, nếu anh bạn đồng nghiệp của chúng ta nắm rõ quy trình điều trị từ khâu chuẩn bị máy móc cho đến khi bệnh nhân ra khỏi phòng trị bệnh. Giá như anh ta làm việc giữ đúng nguyên tắc, tính chất sự việc sẽ khác và có thể việc điều trị đã bị hoãn lại - tránh được sự cố. 

 

Một anh bạn đồng nghiệp khác, nếu thực sự là bác sĩ phẫu thuật giỏi, sẽ biết sợ biến chứng của gãy cổ xương đùi ở người già. Từ đó chuẩn bị kỹ tâm lý gia đình bệnh nhân trước mổ, động tác mổ cẩn trọng nhẹ nhàng, có chuẩn bị phương tiện cấp cứu nếu biến chứng xảy ra…thì tính chất sự việc sẽ hoàn toàn khác.

Sang Mỹ, khi tôi học về dược, bài đầu tiên được đọc là sự cố anh Dược sĩ bị án 35 năm tù, đền bù tiền khẳm, tước bằng dược sĩ vì cung cấp thuốc sai liều làm tử vong bệnh nhi. Kỹ thuật viên dược dưới quyền dược sĩ - người trực tiếp pha chế thuốc bị tước bằng và đuổi việc. 

 

Năm 2012, đang làm trong bệnh viện thì được biết cái công ty dược mà mình tính xin việc từ hồi mới qua Mỹ đã gây tai họa. Hãng dược này đã bán Methylprednisolone cho hơn 20 bang của nước Mỹ. Trong đó có lô thuốc bị nhiễm nấm làm bệnh nhân bị viêm màng não, khiến 64 bệnh nhân thiệt mạng. CNN đưa tin “The Massachusetts Department of Public Health, working with the Food and Drug Administration, reported that it had “identified serious deficiencies and significant violations of pharmacy law and regulations that clearly placed the public’s health at risk.”. Tòa cũng nhận định hãng dược này đã đặt khai thác lợi nhuận trên đầu bệnh nhân.

 

Làm việc trong khoa dược mới thấy những tham vấn quý giá của dược sĩ giúp bác sĩ có được những chỉ định điều trị đúng đắn.

 

Không chỉ bác sĩ và dược sĩ , người điều dưỡng cũng giữ vai trò quan trọng trong việc quyết định điều trị. 

 

Cuối năm 1988, tôi mới ra trường được một năm, một đêm trực được cô điều dưỡng gọi điện thoại thỏ thẻ báo tin: “thầy ơi, em lỡ chích ven thuốc bổ ống cho bệnh nhân rồi, có sao không?” Tôi chết điếng, quăng điện thoại, tông cửa phòng trực phóng lên khoa phòng. Vừa thấy cô y tá, tôi nói vội:” nạp sẵn 1 ống Adrenalin và Hydrocorntisone vào ống chích cho tôi, bệnh nhân phòng nào?” . May mắn là bệnh nhân không sao, tỉnh bơ. Tôi đã phải ngồi bên cạnh bệnh nhân nhiều tiếng đồng hồ. Người điều dưỡng làm sai chỉ định của bác sĩ làm hại bệnh nhân tôi thấy không ít trong 20 năm làm việc của mình. Chỉ định truyền Hepa-Moriamin thì truyền Moriamin làm bệnh nhân hôn mê. Chỉ định chích ven lại chích bắp làm bệnh nhân bị hoại tử cơ….Lại có người điều dưỡng chế đồ giả đánh tráo lấy đồ thật của bệnh viện mang về mở “phòng mạch” điều trị lang băm. Nói chung đủ thứ chuyện đã xảy ra.

 

Người bác sĩ có phụ tá là điều dưỡng giỏi thì rất tuyệt. Chất lượng điều trị được tin tưởng nâng cao thấy rõ, tôi có rất nhiều câu chuyện về khía cạnh này.

 

Điều trị y khoa, không chỉ cần có đội ngũ y tế mà còn cần sự hợp tác của bệnh nhân. 

 

Có chị bị ung thư cổ tử cung giai đoạn IIIB, bệnh viện Từ Dũ mổ bắt con rồi chuyển sang khoa tôi với nhân xét khi mổ thấy bướu lan đến vách chậu. Tôi đã xạ trị cho chị với phác đồ đặc biệt, và chỉ dẫn cách sống cho phù hợp. Chị theo đuổi điều trị rất tích cực, kết quả là chị khỏi bệnh hoàn toàn cho đến nay. Thế là cháu trai sinh mổ đã hơn 20 tuổi rồi đấy. Cũng gần thời gian ấy, có người quen bị ung thư IIB đang chiếu xạ dở chừng, bướu đáp ứng rất tốt thì bà biến mất. Bởi bà có tiền, bà bỏ xạ trị theo lời dụ dỗ dân buôn để uống sừng tê giác mua 7 lượng vàng. Đến khi bệnh trở nặng phải quay lại thì không chữa được nữa. Sau khi bà mất, ba người con gái đã thắt cổ tự tử, làm rung động tin báo chí một thời.

 

Năm 2007, bà chị mà tôi tham gia điều trị ung thư tuyến giáp đã hơn 15 năm đến bệnh viện gặp tôi và mếu máo” có lẽ anh Tư sẽ chết mất em ơi”. Chồng chị bị lỵ amíp (amoeba) nặng. Bệnh viện A bắn sang bệnh viện B vì “chúng tôi đã dùng mọi thứ thuốc tốt nhất rồi, hãy sang bệnh viện B thử xem sao vì bên ấy có các thầy về y khoa”. Anh bị ameboma đầy cả ruột già, cứ ăn vào là đau quặn ruột kinh khủng , từ 65kg chỉ còn 37 kg da bọc xương, mắt mờ, đi đứng không nổi nữa. Các thầy bên bệnh viện B cũng chuẩn bị tinh thần cho người nhà là anh sẽ mất vì bệnh kháng thuốc mạnh quá. 

 

Tôi nói với chị, tôi nhớ khi còn nhỏ đã được điều trị kiết lỵ bằng trứng gà lá mơ gói lá chuối nướng, hết đường rồi chị hãy thử xem sao. Ngày thứ nhất, chị hấp trứng lá mơ ( như làm món mắm trứng vậy), anh ăn vào đau dữ dội. Anh nói không được rồi, phải làm theo đúng lời bác sĩ chỉ. Ngày hôm sau, Chị mua bếp than và nướng với lá chuối. Anh ăn êm liền, lần đầu tiên sau mấy tháng trời ăn được một thứ không gây đau. Thế là anh chị giấu nhẹm thuốc bệnh viện, chỉ ăn bài thuốc tôi chỉ. Năm ngày sau họ xin xuất viện và anh khỏi bệnh cho đến nay.

 

Hầu hết bệnh nhân không hợp tác với bác sĩ điều trị nhưng không được như anh Tư. Là bác sĩ ung thư, tôi chứng kiến nhiều người đến bệnh viện ung bướu rồi bỏ viện theo tin đồn rồi chết thảm bởi chùa nọ, chùa kia, Vườn lạ, thần y, thầy bùa ngải, ông này bà nọ với đủ các thứ thuốc nhảm nhí: sừng tê giác, mật gấu, thuốc rắn, lá đu đủ, sâm, nấm, tam thất….

 

Có câu chuyện anh chồng là kỹ sư bên Mỹ này, tự tin vốn tiếng Anh của mình hơi bị quá. Không thèm nhờ phiên dịch, nghe chỉ dẫn của bác sĩ rồi nói lại cho vợ mình. Kết quả là chuẩn bị cho cuộc điều trị đã bị sai hoàn toàn. Ngày đến theo hẹn, bệnh viện đã chuẩn bị phòng ốc phương tiện và êkip điều trị sẵn sàng mà phải hủy bỏ.

 

Đối với các bệnh nhi, sự hiểu biết và hợp tác của bố mẹ là hoàn toàn quan trọng cho công việc điều trị bệnh con mình.

 

Khi có bác sĩ mát tay, dược sĩ hay, điều dưỡng giỏi, thuốc tốt nhưng bệnh nhân không chịu nhận điều trị thì cũng như không. Hoặc họ hợp tác chệch choạc vói ê kip điều trị thì chất lượng điều trị cũng không đảm bảo.

 

Quản lý chất lượng điều trị , trước hết là quản lý con người gồm đội ngũ y tế và bệnh nhân. Nhưng Ai là người nắm công việc quản lý này và quản lý những gì của những con người ấy? Chúng ta sẽ bàn tiếp ở phần kế tiếp.